Theo truyền thống của người Việt, ngày 23 tháng Chạp hàng năm là ngày đưa ông Công ông Táo chầu trời. Vì vậy, dù có bận rộn đến đâu, người dân trên cả nước đều gác công việc lại một bên để chuẩn bị nghi lễ và mâm cúng đưa ông Táo về trời. Không chỉ vậy, phong tục này còn mang nhiều ý nghĩa nhân văn, hướng con người làm nhiều việc thiện, sống tích cực. Vậy cụ thể nguồn gốc, ý nghĩa ngày ông Công ông Táo là gì? Mời bạn cùng Shopee tìm hiểu trong bài viết sau!
Sự tích ngày ông Công ông Táo
Nguồn gốc sự tích
Theo tín ngưỡng dân gian Việt Nam, thần Táo quân có nguồn gốc từ 3 vị thần Thổ Công, Thổ Địa và Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc, được Việt Hóa thành sự tích “2 ông 1 bà” – thần Đất, thần Nhà và thần Bếp núc. Tuy nhiên, người ta vẫn quen gọi chung là ông Táo hoặc Táo Quân.
Nội dung sự tích
Theo sự tích người Việt kể lại rằng, chồng của Thị Nhi là Trọng Cao. Tuy 2 vợ chồng ăn ở mặn nồng nhưng mãi không có con. Do đó, Trọng Cao dần dần kiếm chuyện dằn vặt vợ mình.
Một hôm, chỉ vì một chuyện bé cỏn con, Trọng Cao xé ra thành chuyện lớn, đánh và đuổi vợ đi. Thị Nhi lang thang đến một nơi khác, sau đó gặp được Phạm Lang và họ phải lòng nhau. Nhi và Lang kết duyên vợ chồng.
Về phần Trọng Cao, sau khi nguôi giận rất đỗi ân hận nhưng người vợ đã bỏ đi xa rồi. Day dứt cộng thêm nỗi nhớ vợ quay quắt, Trọng Cao đã lên đường tìm vợ. Ngày qua tháng nọ, hết gạo hết tiền, Trọng Cao phải ăn xin dọc đường.
Cuối cùng, may mắn thay, Cao ăn xin đúng nhà của Nhi, lại đúng lúc Phạm Lang đi vắng. Nhi đã sớm nhận ra người ăn xin đó chính là chồng cũ của mình. Nàng mời vào nhà, nấu cơm mời Cao ăn. Đúng lúc, Phạm Lang trở về. Thị Nhi sợ chồng hiểu lầm bèn giấu Cao dưới đống rạ sau vườn.
Kết thúc sự tích
Thật chẳng ngờ, đêm ấy, Phạm Lang lại đốt đống rạ ấy để lấy tro bón ruộng. Thấy lửa cháy, Nhi lao mình vào để cứu Cao. Thấy vợ nhảy vào lửa, Lang cũng thương vợ rồi nhảy theo. Cuối cùng, cả 3 người đều chết trong đám lửa.
Thượng đế cảm động, thấy 3 người sống có tình có nghĩa nên đã phong cho làm vua bếp, còn gọi là Định phúc Táo Quân, giao cho Phạm Lang làm Thổ Công trông coi bếp núc, Trọng Cao làm Thổ Địa trông coi việc nhà, Thị Nhi làm Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa.
Hàng năm, cứ đúng ngày 23 tháng Chạp Âm lịch, các Táo Quân sẽ lên trời để báo cáo tất cả những việc làm tốt và chưa tốt của con người trong một năm để Thiên đình định đoạt, thưởng phạt phân minh cho loài người.
Ý nghĩa ngày ông Công ông Táo
Ý nghĩa của ngày ông Công ông Táo là gì? Theo truyền thống được truyền lại từ xa xưa, đời này qua đời khác, người Việt quan niệm các Táo quân sẽ lên trời và bẩm với Ngọc Hoàng Thượng đế về tất cả những sự kiện xảy ra trong năm vừa qua ở dưới hạ giới.
Vì vậy, ý nghĩa của việc đưa ông Táo về trời chính là mong muốn các vị Táo quân sẽ thưa với Ngọc Hoàng những điều tốt đẹp nhất, giảm nhẹ mức độ nghiêm trọng của những việc làm không tốt hay những điều không may mắn. Chính vì vậy, những mâm cỗ cúng ông Công ông Táo thường được chuẩn bị rất thịnh soạn.
Ý nghĩa ngày 23 tháng Chạp thả cá chép
Truyền thuyết kể lại rằng, hàng năm, các Táo quân được Ngọc Hoàng phát xuống trần gian để theo dõi và ghi chép lại những việc làm thiện ác của loài người. Sau đó, vào ngày 23 tháng Chạp, Táo quân sẽ cưỡi cá Chép lên Thiên đình để báo cáo với Ngọc Hoàng những việc làm tốt và chưa tốt của con người.
Vì vậy, cứ đến ngày Tết ông Công ông Táo, người người nhà nhà trên khắp đất nước Việt Nam lại làm lễ cúng cá chép. Người dân thường chuẩn bị 1 đôi cá chép hoặc 3 con cá chép sống, thả vào chậu nước để cúng cùng các đồ lễ khác. Sau khi cúng xong thì đem thả sông, ao hoặc hồ với ý nghĩa “phóng sinh” đưa ông Táo lên trời.’’
Cũng theo truyền thuyết, cá chép là phương tiện duy nhất đưa các vị Táo quân về trời. Vì vậy, vào ngày này, sau khi làm lễ xong thì các gia đình đều cúng cá chép rồi đem ra sông, hồ hoặc ao để thả với ngụ ý “cá hóa long”, nghĩa là cá chép hóa rồng vượt vũ môn, làm phương tiện cho Táo quân cưỡi về trời.
Ý nghĩa cá chép hóa rồng
Ngoài ra, “cá chép hóa rồng” hay “cá vượt vũ môn” trong tâm thức người Việt còn mang ý nghĩa của sự thăng hoa, tượng trưng cho tinh thần vượt khó, kiên trì, bền bỉ chinh phục tri thức để đạt được thành công, biểu trưng cho nhân cách thanh cao tiềm ẩn, hướng đến một kết quả tốt đẹp.
Phóng sinh cá chép vào ngày ông Công ông Táo không những là nét đẹp văn hóa mà còn thể hiện tấm lòng từ bi của người Việt Nam.
Trên đây là những thông tin giúp bạn hiểu được ý nghĩa ngày ông Công ông Táo. Mong rằng bài viết hữu ích với bạn và giúp bạn chuẩn bị đồ thờ cúng cho ông Táo sắp tới đầy đủ, cũng như đón một năm mới hạnh phúc, bình an và may mắn!