DiDi đang chịu sức ép nặng nề từ dư luận và chính phủ sau khi một nữ hành khách 20 tuổi bị tài xế hãm hiếp và giết hại khi sử dụng Hitch, một dịch vụ đi chung xe của công ty.
Cheng Wei, chủ tịch và giám đốc điều hành DiDi Chuxing. (Ảnh: Qilai Shen/Bloomberg)
Đây là trường hợp thứ hai xảy ra trong vòng ba tháng qua. Thảm kịch thứ nhất diễn ra vào tháng 5, khi một tiếp viên hàng không bị sát hại bởi chính tài xế chở cô trên chuyến xe đi chung.
DiDi đã phải xin lỗi công khai, sa thải hai giám đốc điều hành cấp cao và đóng cửa ứng dụng Hitch vô thời hạn. Công ty đang phải đối mặt với áp lực pháp lý cùng phản ứng dữ dội từ công chúng.
Sức ép từ dư luận và áp lực từ chính phủ
Trong lá thư có tiêu đề “Lời xin lỗi sâu sắc nhất", người sáng lập Cheng Wei và chủ tịch Jean Liu của DiDi đã viết: "Thảm kịch đã cảnh tỉnh rằng chúng tôi đang tiến bước một cách thiếu tôn trọng và khiêm nhường. Nguyên nhân rõ ràng là do sự tự cao của chúng tôi đã che lấp niềm tin ban đầu. Chúng tôi đã chạy đua không ngừng để mở rộng quy mô và vốn trong những năm qua; nhưng điều này hoàn toàn vô nghĩa trước bi kịch mất mát này.”
Lời xin lỗi trên đã không thể dập tắt sự phẫn nộ của công chúng. Nhiều người chỉ trích DiDi chỉ hứa suông khi nói sẽ cải thiện an toàn cho hành khách và tuyên bố sẽ tẩy chay ứng dụng của công ty. Trên mạng xã hội Weibo, nhiều người nổi tiếng đã đăng ảnh chụp màn hình điện thoại đã xóa ứng dụng DiDi của chính mình. Tổng lượt tải ứng dụng của DiDi Chuxing đã rơi từ vị trí 11 xuống 61 trên cửa hàng tải ứng dụng China iOS store, theo số liệu công bố của công cụ phân tích Annie.
Cơ quan quản lý giao thông tại Trùng Khánh cho biết, DiDi chưa có giấy phép để hoạt động tại thành phố này, hãng cũng không cung cấp dữ liệu cho chính phủ dù nhiều lần nhận được yêu cầu. DiDi đã bị các cơ quan chính phủ trung ương, bao gồm Bộ giao thông vận tải và Bộ công an, triệu tập để yêu cầu thực hiện "cải tổ toàn diện" dịch vụ gọi xe Hitch.
Biểu tượng ứng dụng DiDi Chuxing trên màn hình điện thoại. (Ảnh: Qilai Shen/Bloomberg)
Kế hoạch tăng trưởng bị trì hoãn vô thời hạn
DiDi được định giá 56 tỉ đô la Mỹ trong vòng huy động vốn gần đây và được cho đang lên kế hoạch IPO. Công ty đang vất vả với sức ép cạnh tranh ngày một gia tăng ngay tại sân nhà, đồng thời nỗ lực mở rộng sang các thị trường nước ngoài, ví dụ như việc vừa giới thiệu dịch vụ gọi xe tại Nhật Bản và Mexico.
Hoạt động của DiDi phần lớn là cung cấp dịch vụ xe ôm, ngoài ra còn có dịch vụ cung cấp xe buýt tuyến đường ngắn, xe hơi tốc hành, limousine cao cấp, xe đạp và dịch vụ giao thức ăn cho 550 triệu người dùng. Công ty cho biết mình cung cấp 30 triệu lượt di chuyển mỗi ngày, chỉ riêng dịch vụ gọi xe Hitch đã tạo ra hơn 1 tỉ lượt đi trong ba năm qua.
Zhang Yi, nhà sáng lập hãng tư vấn iiMedia Research nhận định bi kịch này sẽ ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư. “Các nhà đầu tư IPO luôn quan tâm tới doanh thu và tăng trưởng. Doanh thu của DiDi sẽ bị ảnh hưởng lớn bởi vì ứng dụng Hitch sẽ không thể khôi phục lại trong thời gian gần.” Nói cách khác, các kế hoạch tăng trưởng của DiDi đã bị hoãn vô thời hạn.
Những lỗ hổng trong đảm bảo an toàn cho hành khách
Trước đây, Hitch được quảng bá là một dịch vụ dùng xe chung, nơi tài xế và hành khách có thể xếp hạng và phân loại nhau. Tính năng này bị chỉ trích rất nhiều, vì dẫn đến việc gia tăng các nhận xét quấy rối đến các hành khách nữ được phân loại là "người đẹp" hoặc "nữ thần".
"Didi hoàn toàn đủ khả năng để làm tốt hơn", Zhu Wei, giáo sư tại đại học Khoa học Chính trị và Luật, Trung Quốc, nhận xét: “Nhưng cách quảng bá dịch vụ đi xe chung tương tự như một dịch vụ kết nối xã hội mang lại quá nhiều vấn đề.”
Gu Dasong, phó giáo sư luật vận tải đại học Đông Nam Trung Quốc, cho biết các dịch vụ đi chung xe có xu hướng dễ nảy sinh rắc rối hơn vì có ít qui định và ít bị giám sát chặt chẽ. Luật định có yêu cầu cụ thể về tuổi thọ, kích thước và lượng khói thải dành cho xe tham gia dịch vụ gọi xe trực tuyến. Tuy nhiên các quy định này lại ít nghiêm ngặt hơn đối với các xe dùng trong dịch vụ đi chung. Tài xế của xe dùng chung chỉ cần một năm kinh nghiệm cầm vô lăng, trong khi muốn cung cấp dịch vụ xe limousine, tài xế cần có ít nhất ba năm kinh nghiệm lái. Theo ước tính của iiMedia Research, số xe không đáp ứng đủ điều kiện an toàn trên Hitch chiếm tới 1/3 tổng số xe toàn hệ thống. Trong khi đó tờ Tân Hoa Xã chỉ ra gần 5.000 xe và 2.000 tài xế đăng ký DiDi tại thành phố Thâm Quyến, phía nam Trung Quốc, không đáp ứng đủ các điều kiện đặt ra.
Sau cái chết của khách hàng đầu tiên, Didi đã cam kết sẽ cải thiện các tiêu chuẩn an toàn bằng cách đưa thêm một số chức năng mới, bao gồm thiết kế lại nút trợ giúp khẩn cấp trên ứng dụng gọi xe và thu hồi quyền xem tiểu sử hành khách của tài xế. Tuy vậy theo thông tin từ cảnh sát địa phương, khi bi kịch thứ hai xảy ra, bạn bè của người phụ nữ bị giết nói rằng DiDi mất hàng giờ để trả lời yêu cầu giúp đỡ từ họ.
Phát ngôn viên của Didi không đưa ra bất kỳ bình luận gì sau cuộc gặp với các viên chức chính phủ. Tuy nhiên, bà cho biết khi tài xế đăng ký trở thành đối tác của Didi, họ phải nộpchứng minh thư, giấy phép lái xe và giấy chứng nhận đăng ký phương tiện. DiDi cũng sẽ hợp tác với cơ quan quản lý để tiến hành kiểm tra lý lịch từng tài xế khi được yêu cầu.